sexta-feira

Sai-pasiar kalan


Horikalan ami bá bár ida, naran “The Wave”. Ne'e primeira vés ha'u tama iha bár ka pub ida. Bainhira ami hakbesik ba odamatan iha feto-raan indonézia barak furak tebes hamriik iha-ne'ebá, hatais saia badak no roupa oioin ne'ebé aperta loos. Ida hatais farda metan hanesan polísia nian, maibé ninia saia badak to'o ita imajina katak dala ida-idak ne'ebé nia dada iis maka'as ema bele haree hetan ninia kalsiña. Nia mós tara koldre ho pistola falsu iha kanotak. Ami selu rupia 20.000 ida-idak molok atu tama maibé ida-ne'e fó direitu atu hemu buat ruma iha laran la selu. Bainhira hakarak hameno buat-hemun tan maka selu ketak.
Kuandu ami foin tama iha banda bapa ida ne'ebé hala'o sira-nia atuasaun. Tuirmai banda seluk ne'ebé kompostu husi labarik mane malae de'it maka tama palku. Sira hotu tuir eskola internasionál (SMP ka SMA) ba malae iha Bali ne'ebá. Sira-nia múzika hanesan rock ka buat ruma hanesan ne'e, no sira hakilar maka barak.

Bali, 29 Maiu 2007





















Han manduku


Ami han-kalan iha restaurante ida no ha'u-nia la'en hameno no han manduku nia ain sona. Ha'u hakribit hahán eskizitu hanesan ne'e maibé JP dehan katak ita tenke la'o lemo rain ho neon nakloke no prontu atu han buat hirak-ne'ebé ema rain-na'in mós toman han. Tanba ne'e maka nia han bakso ho ha'u iha warung iha Timór, no han supermi, halo mana sira serbisu iha fatin sira-ne'e hakfodak no husu: “Malae hatene han ita-nia hahán sira-ne'e?”
Nia mós dehan katak iha Portugál ema han fehuk-ropa mak barak. Ha'u sente ha'u sei iha saudades ba ita-nia etu.

Bali, 28 Maiu 2007

Hatais bikini iha estrada


Iha Bali ita haree malae barak hatais livre, ho bikini de'it ka saia badak no buat sira ne'e iha estrada, iha restaurante, iha loja, iha fatin hotu-hotu. Loja-na'in kontente hodi buka fa'an sasán ba sira, iha loja namkari iha Bali tomak. La iha ema ida bá ameasa turista sira-ne'e ka tuda fatuk ba sira, maski balinés sira mós konsidera sira-nia rain lulik, hanesan mós ita konsidera iha Timór. Ema-Bali simu sira ho oin-midar, la'ós ho oin buis hanesan ita-nia maluk balu iha Timór. Povu balinés hetan osan barak husi turista malae sira ne'e, no liuhosi ne'e sira la kiak hanesan ita-nia povu.


Bali, 28 Maiu 2007

Paraízu labarik nian


Ami bá livraria ida naran Gramedia iha sentru komersiál seluk. Ha'u-nia la'en iha obsesaun ho livru i nia sosa pelumenus livru ida iha viajen ida-idak. Ami tama no haree prateleira no meza barabarak nakonu ho livru oioin hakerek ho lian indonézia. Iha área ida ho prateleira barak ho livru ba labarik de'it. Livru ho ai-knanoik, ho istória oioin, balu kona-ba siénsia, ka ema nia isin, ka Istória mundu nian, ka relijiaun (izlaun, katóliku, budista, nst)...
Ho livru wa'in hanesan ne'e konserteza labarik bele sai matenek dezde hun, bele aprende ona buat barak bainhira sei ki'ikoan. La hanesan ho ita-nia situasaun iha Timór ne'ebé labarik la'o kidun molik iha estrada no nunka haree livru ida, halimar de'it ho ai ruma ka kaleen mamuk. Ita sei presiza muda buat barak iha ita-nia rain doben Timór Lorosa'e, atu ita-nia povu bele la'o ba oin.

Bali, 28 Maiu 2007


Ne'e eskada ka ne'e saida?


Ami bá pasiar iha Sentru Komersiál ida. Sentru Komersiál hanesan uma boboot ne'ebé iha loja barabarak iha laran. Loja mesak moos no kabeer no fa'an sasán barak ita labele sura. Ha'u-nia la'en dehan katak ne'e aumenta konsumizmu, katak ema ka'an atu sosa sasán barak tanba buat hotu-hotu kapás hanesan ne'e iha sira-nia matan nia oin. Balu sosa ho kréditu i depois sira tusan osan barak.
Atu sa'e husi andár kraik ba andár leten ita sa'e eskada. La'ós! Ita la sa'e eskada, eskada maka sa'e mesak. Ita “tama” no eskada nakduir lori ita ba leten ka ba kraik. Bainhira ha'u foin tau ha'u-nia ain iha ne'ebá ha'u para ta'uk! Ha'u tenke kaer didi'ak ba JP atu la monu. Nia hamnasa no hanorin ha'u tau ain metin iha degrau nia klaran atu la sidi.

Bali, 28 Maiu 2007

Bañeira


Ami to'o tiha iha kuartu no ami hariis. Otél nia hariis-fatin para kapás no kabeer! Ami hariis iha bañeira, ne'e hanesan basia naruk ida ne'ebé halo ho buat ruma hanesan bikan mutin no ita tama iha laran i bele halo nakonu atu hoban an iha bee manas. Gostu loos! Sira-nia xuveiru hasai bee maka'as loos, no iha torneira komplikadu tebes ne'ebé ita dudu tun-sa'e atu halo bee manas tan ka malirin tan ka neineik tan... Iha mós besi kabuar ne'ebé ita dulas hodi loke ka taka kuak ba bee atu sai husi bañeira.
Sira-nia sentina tipu malae nian, hanesan iha uma ne'ebé uluk ami aluga iha Dili, maibé ida-ne'e iha buat foun ida. Tanba otél simu malae husi nasaun barak no mós bapa ne'ebé riku, iha sentina nia sorin karuk iha papél ijiéniku no iha sorin kuanan iha torneira ho xuveiru ba bapa sira atu fase sira-nia kidun.



Bali, 28 Maiu 2007




Elevadór


Ami tama tiha iha Otél, ami tama ba kaixa ida ne'ebé derrepente book an hodi sa'e ba andár datoluk. Ne'e maka naran elevadór. Bainhira nia hahú sa'e ha'u-nia fuan luan paramate derrepente no ha'u kaer metin ba ha'u-nia la'en. Buat elevadór hanesan kaixa ida ne'ebé taka hotu, ita iha laran la haree buat ida ba li'ur no nia sa'e andár barak ba leten lailais de'it. Ha'u-nia la'en hamnasa no dehan buat sira-ne'e hotu agora foun mai ha'u maibé la kleur ha'u sei toman ona.

Bali, 28 Maiu 2007

Kabas-algodaun iha lalehan


Ha'u uluk só sai husi Timór atu halai ba Atambua nu'udar refujiadu iha 99. Sa'e aviaun ohin ne'e esperiénsia foun mai ha'u. Maibé afinál fasil liu duké uluk ha'u hanoin. Ita la laran-sa'e hanesan iha karreta laran bainhira bá foho. Iha aviaun nia laran ita tuur iha fatin no ita kuaze la sente katak ita semo hela ba oin, ita hanesan hakmatek para hela iha fatin de'it. Maibé bainhira ita haree liuhosi janela ita haree iha li'ur ne'ebá kalohan mutin barak kapás tebetebes, hanesan fali kabas-algodaun lubun boot ida ne'ebé namlele iha anin iha lalehan. Mutin loos no furak paramate!

Bali, 28 Maiu 2007

Despedida

Ohin ami arranka husi Timór atu bá Portugál, ha'u-nia la'en nia rain. Ha'u-nia família no kolega barak husi Fakuldade bá despede ami iha aeroportu. Ha'u kontente tanba bá koñese ha'u-nia la'en nia família sira iha-ne'ebá maibé ha'u mós triste tanba agora ha'u sei hela dook husi ha'u-nia maluk sira no ha'u-nia rain. Ha'u tanis, no sira balu mós tanis. Maibé ha'u-nia la'en, JP, apoia no estima loos ha'u no ida-ne'e halo ha'u barani.
Horisehik ha'u arranka husi Likisá no bá despede maluk balu iha sira-nia uma. Kiu Kun ho Kiu Pó fó ami pung pao tuir lisan xina no fó konsellu ba ami atu estima malu iha rain dook ne'ebá.


Bali, 28 Maiu 2007

Festa-despedida

Fotografia husi festa-despedida iha UNTL